YATIRIM HİZMET VE FAALİYETLERİ GENEL RİSK BİLDİRİM FORMU
Sermaye piyasalarında yapacağınız işlemler sonucunda kar elde edebileceğiniz gibi zarar riskiniz de bulunmaktadır. Bu nedenle, işlem yapmaya karar vermeden önce, piyasada karşılaşabileceğiniz riskleri anlamanız, mali durumunuzu ve kısıtlarınızı dikkate alarak karar vermeniz gerekmektedir.
Bu amaçla, III-39.1 sayılı “Yatırım Kuruluşlarının Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Tebliğ”in 25 inci maddesinde öngörüldüğü üzere “Yatırım Hizmet ve Faaliyetleri Genel Risk Bildirim Formu"nda yer alan aşağıdaki hususları anlamanız gerekmektedir.
Uyarı
İşlem yapmaya başlamadan önce çalışmayı düşündüğünüz kuruluşun yapmak istediğiniz sermaye piyasası işlemlerine ilişkin yetkisi olup olmadığını kontrol ediniz. Sermaye piyasası işlemleri konusunda yetkili olan banka ve sermaye piyasası aracı kurumlarını www.spk.gov.tr veya www.tspakb.org.tr web sitelerinden öğrenebilirsiniz.
Risk Bildirimi
İşlem yapacağınız yatırım kuruluşu ile imzalanacak “Çerçeve Sözleşme”de belirtilen hususlara ek olarak, aşağıdaki hususları anlamanız çok önemlidir.
1. Yatırım kuruluşu nezdinde açtıracağınız hesap ve bu hesap üzerinden gerçekleştirilecek tüm işlemler için Sermaye Piyasası Kurulu, borsalar ve takas merkezleri tarafından çıkartılan ilgili her türlü mevzuat ve benzeri tüm idari düzenleme hükümleri uygulanacaktır.
2. Sermaye piyasası işlemleri çeşitli oranlarda piyasa riski, likidite riski, karşı taraf riski gibi risklere tabidir.
3. Piyasada oluşacak fiyat hareketleri sonucunda yatırım kuruluşuna yatırdığınız paranın tümünü kaybedebileceğiniz gibi, kayıplarınız yapacağınız işlemin türüne göre yatırdığınız para tutarını dahi aşabilecektir.
4. Piyasada işlem hacminin yeterli olmaması veya bazı piyasalara erişim engelleri nedeniyle sermaye piyasası aracı pozisyonlarınızı her zaman uygun fiyatla ve istediğiniz zamanlarda nakde dönüştürmeniz mümkün olmayabilir veya nakde dönüştürme sırasında önemli kayıplarla karşılaşabilirsiniz.
5. Yatırım işlemlerinde, işlemin karşı tarafının yükümlülüğünü yerine getirmekte temerrüde düşmesi durumunda gerçekleşmeyen nakit akışlarının tüm piyasayı ve sizin nakit akışlarınızı da etkilemesi mümkündür. Özellikle takas kurumunun alıcıya karşı satıcı, satıcıya karşı alıcı pozisyonunu üstlenerek takası garanti ettiği piyasalar dışındaki piyasalarda ve enstrümanlarda gerçekleştirilen işlemlerde takas garantisi bulunmadığı, karşı taraf riski ile karşı karşıya kalınabileceği dikkate alınmalıdır.
6. Siyasi çalkantılar, ekonomik göstergelerdeki bozulma, makro ve mikro anlamda sürdürülen politikaların değişim göstermesi tüm sermaye piyasalarını veya bazı sermaye piyasası araçlarının işlem gördüğü piyasaları etkileyerek zarar etmenize neden olabilecektir.
7. Kredili işlem veya açığa satış gibi işlemlerde kaldıraç etkisi nedeniyle, düşük özkaynakla işlem yapmanın piyasada lehe çalışabileceği gibi aleyhe de çalışabileceği ve bu anlamda kaldıraç etkisinin tarafınıza yüksek kazançlar sağlayabileceği gibi zararlara da yol açabileceği ihtimali göz önünde bulundurulmalıdır.
8. Vadeli piyasalarda işlem gören sözleşmeler spot piyasa işlemlerine göre daha karmaşık ve bu nedenle profesyonel yatırımcıya daha fazla hitap eden ürünlerdir.
9. Riskin gerçekleşmesi durumunda kayıp miktarını sınırlamak ya da azaltmak için türev araç işlemlerininyapıldığı sırada işleme has korunma amaçlı önlemlerin alınması gerektiği bilinmelidir. Buna karşın bazı korunma amaçlı işlemlerde; vadelerin uyuşmaması, dayanak varlık uyumsuzluğu, riskten korunma oranının yanlış belirlenmesi gibi nedenlerle tam (%100) korunma sağlanmayabileceği de dikkate alınmalıdır.
10. Yatırım kuruluşunun piyasalarda yapacağınız işlemlere ilişkin tarafınıza aktaracağı bilgiler ve yapacağı tavsiyelerin eksik ve doğrulanmaya muhtaç olabileceği tarafınızca dikkate alınmalıdır.
11. Sermaye piyasası araçlarının alım satımına ilişkin olarak yatırım kuruluşunun yetkili personelince yapılacak teknik ve temel analizin kişiden kişiye farklılık arz edebileceği ve bu analizlerde yapılan öngörülerin gerçekleşmeme olasılığının da bulunduğu dikkate alınmalıdır.
12. Yabancı para cinsinden yapılan işlemlerde, yukarıda sayılan risklere ek olarak kur riskinin olduğunu, kur dalgalanmaları nedeniyle Türk Lirası bazında değer kaybı olabileceği, devletlerin yabancı sermaye ve döviz hareketlerini kısıtlayabileceği, ek ve/veya yeni vergiler getirebileceği, alım satım işlemlerinin zamanında gerçekleşmeyebileceği bilinmelidir.
13. İşlemlerinize başlamadan önce, yatırım kuruluşunuzdan yükümlü olacağınız bütün komisyon ve diğer muamele ücretleri konusunda teyit almalısınız. Eğer ücretler parasal olarak ifade edilmemişse, ücretlerin parasal olarak size nasıl yansıyacağı ile ilgili anlaşılır örnekler içeren yazılı bir açıklama talep etmelisiniz.
TÜREV ARAÇLAR RİSK BİLDİRİM FORMU
(BİAŞ Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası nezdindeki işlemlere ilişkindir.)
Önemli Açıklama:
BİAŞ Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası nezdinde yapacağınız alım-satım işlemleri sonucunda kar elde edebileceğiniz gibi zarar riskiniz de bulunmaktadır. Bu nedenle, BİAŞ Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’nda işlem yapmaya karar vermeden önce, piyasada karşılaşabileceğiniz riskleri anlamanız, mali durumunuzu ve kısıtlarınızı dikkate alarak karar vermeniz gerekmektedir.
Bu amaçla, “Türev Araçların Alım Satımına Aracılık Faaliyeti”ne ilişkin “Aracılık Faaliyetleri ve Aracı Kuruluşlara İlişkin Esaslar Tebliği”nin (Seri:V No:46) 57. Maddesinde öngörüldüğü üzere “Türev Araçlar Risk Bildirim Formu”nda yer alan hususları anlamanız ve bu hususları kabul ettiğinizi beyan etmeniz gerekmektedir.
Uyarı:
İşlem yapmaya başlamadan önce çalışmayı düşündüğünüz kuruluşun “Türev Araçların Alım Satımına Aracılık Yetki Belgesi” olup olmadığını kontrol ediniz. Türev araçların alım satımına aracılık faaliyeti konusunda yetkili olan banka ve sermaye piyasası aracı kurumlarını www.spk.gov.tr veya www.tspakb.org.tr web sitelerinden öğrenebilirsiniz.
Tanımlar:
Borsa, BİAŞ : Borsa İstanbul A.Ş.’yi.
Takasbank: İstanbul Takas ve Saklama Bankası A.Ş.’yi
Aracı Kuruluş : Borsa üyesi olan ve Sermaye Piyasası Kurulu’ndan “Türev Araçların Alım Satımına Aracılık Yetki Belgesi” almış olan, bu risk bildirim formunu imzalayan müşterinin birlikte “türev araçların alım satımına aracılık çerçeve sözleşmesi imzalayacağı” aracı kurum veya bankayı,
Piyasa : BİAŞ Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası sözleşmelerinin işlem gördüğü piyasaları,
Vadeli İşlem Sözleşmesi: Belirli bir vadede, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte ekonomik veya finansal göstergeyi, sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi alma veya satma yükümlülüğü veren sözleşmeyi,
Opsiyon Sözleşmesi: Opsiyonu alan tarafa belirli bir vadede veya belirli bir vadeye kadar, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte ekonomik veya finansal göstergeyi, sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi alma veya satma hakkı veren, satan tarafı ise yükümlü kılan sözleşmeyi,
Uzun Pozisyon (Vadeli İşlem Sözleşmelerinde): Sözleşmenin vadesi geldiğinde sözleşmeye konu teşkil eden varlığı sözleşmede belirtilen fiyattan ve belirtilen miktarda satın alma ya da nakdi uzlaşmayı sağlama yükümlülüğünü,
Uzun Pozisyon (Opsiyon Sözleşmelerinde):
1) Alım opsiyonunda, sözleşmenin vadesinde veya vadeye kadar olan süre içinde sözleşmeye konu teşkil eden varlığı, sözleşmede belirtilen fiyattan ve belirtilen miktarda satın alma ya da nakdi uzlaşmada bulunma hakkını,
2) Satım opsiyonunda, sözleşmenin vadesinde veya vadeye kadar olan süre içinde sözleşmeye konu teşkil eden varlığı, sözleşmede belirtilen fiyattan ve belirtilen miktardan satma ya da nakdi uzlaşmada bulunma hakkını,
Kısa Pozisyon (Vadeli İşlem Sözleşmelerinde): Sözleşmenin vadesi geldiğinde sözleşmeye konu teşkil eden varlığı sözleşmede belirtilen fiyattan ve belirtilen miktardan satma ya da nakdi uzlaşmayı sağlama yükümlülüğünü,
Kısa Pozisyon (Opsiyon Sözleşmelerinde):
1) Alım opsiyonunda, sözleşmenin vadesinde veya vadeye kadar olan süre içinde sözleşmeye konu teşkil eden varlığı, sözleşmede belirtilen fiyattan ve belirlenen miktardan satma ya da nakdi uzlaşmayı sağlama yükümlülüğünü,
2) Satım opsiyonunda, sözleşmenin vadesinde veya vadeye kadar olan süre içinde sözleşmeye konu teşkil eden varlığı, sözleşmede belirtilen fiyattan ve belirtilen miktardan satın alma ya da nakdi uzlaşmayı sağlama yükümlülüğünü,
Ters İşlem – Pozisyon Kapatma: Aynı özelliklere sahip sözleşme bazında olmak kaydıyla, söz konusu sözleşmenin işlem gördüğü piyasadaki son işlem gününe kadar uzun pozisyon karşısında kısa pozisyon, kısa pozisyon karşısında ise uzun pozisyon alınarak pozisyonun tasfiyesini,
Opsiyon Primi: Opsiyon sözleşmesini alan tarafın, opsiyon sözleşmesini satan tarafa, sözleşmede yer alan haklar karşılığında ödemekle yükümlü olduğu primi,
Kullanım Fiyatı: Opsiyon sözleşmelerinde, sözleşmeye konu olan varlığın alım veya satım hakkının vade süresince veya vade sonunda kullanılabileceği fiyatı,
Uzlaşma Fiyatı: Gün sonlarında hesapların güncelleştirilmesinde kullanılmak üzere sözleşme türü bazında Borsa kuralları uyarınca hesaplanan fiyatı,
Pozisyon Limitleri: Her bir sözleşme, hesap, sicil, piyasa ve/veya Borsa üyesi bazında, tüm teslimat vadelerinde toplam olarak veya aynı sözleşme türü bazında çeşitli teslimat vadelerinde ara toplam olarak sahip olunabilecek azami pozisyonu,
Başlangıç Teminatı : Pozisyon açılırken yatırılması zorunlu olan tutarı,
Sürdürme Teminatı : Piyasadaki günlük fiyat hareketleri karşısında güncelleştirilen teminat tutarlarının koruması gereken alt sınırı ifade etmektedir.
RİSK BİLDİRİMİ
(VADELİ İŞLEM VE OPSİYON SÖZLEŞMELERİNDE İŞLEMLERLE İLGİLİ OLARAK YATIRIMCILAR İÇİN GENEL AÇIKLAMALAR)
Kurumumuz ile vadeli işlem ve opsiyon sözleşmesi alım satım aracılığına ilişkin yapılan “Türev Araçların Alım-Satımına Aracılık Çerçeve Sözleşmesi”nde belirtilen hususlara ilaveten;
1. Nezdimizde açtıracağınız hesap ve bu hesap üzerinden BİAŞ Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’nda gerçekleştirilecek tüm işlemler için Sermaye Piyasası Kurulu, Borsa ve Takas Merkezi tarafından çıkartılan ilgili her türlü mevzuat ve benzeri tüm idari düzenleme hükümleri ile bu bildirimdeki şartlar uygulanacaktır.
2. Türev araçlar çeşitli oranlarda risklere tabidir. Piyasada oluşacak fiyat hareketleri sonucunda kurumumuza yatırdığınız teminatın tümünü kaybedebileceğiniz gibi, kayıplarınız, toplam teminatınızı dahi aşabilecektir.
3. BİAŞ Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası’nda pozisyon almak üzere kurumumuzda açtıracağınız ve teminat yatıracağınız hesabınızdan piyasada alım-satım işleminde bulunacağınız her vadeli işlem (futures) sözleşmesi için en az Takasbank’ın belirlediği tutarda bir başlangıç teminatı yatırılması gerekmektedir.
4. Fiyat hareketleri sonucunda aldığınız her pozisyon için aracı kuruluş olarak, başlangıç teminatı adıyla Takasbank’ayatırılan teminatın belirlenen seviyenin (sürdürme teminatı) altına düşmesi durumunda, nezdimizdeki teminat hesabınızdan ihtiyaç duyulan tutarı haber vermeksizin Takasbank’aaktarabiliriz.
5. Kurumumuz, Takasbank tarafından belirlenen başlangıç ve sürdürme teminatı oranlarının üzerinde bir teminatı belli bir ihbar süresi içinde haber vermek kaydıyla tarafınızdan isteyebilecek ve farklı müşterilere farklı oranlar uygulayabilecektir.
6. Aracı kuruluş tarafından yapılacak teminat çağrılarını istenen süre içinde ve şekilde yerine getirilmesi, aksi takdirde hiçbir ihbara gerek duymadan pozisyonu piyasa değerinden, özen borcu çerçevesinde zararına da olsa kapatmamıza razı olunması gerekmektedir. Kurumumuzun, pozisyon kapatma sonrasında hesapta ortaya çıkan herhangi bir açığı kapatma yükümlülüğü devam edecektir.
7. Borsa Yönetim Kurulu, ilgili mevzuat çerçevesinde vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin vade bitim tarihlerini belirlemeye veya belirlenmiş olan vade bitim tarihlerini değiştirmeye ve pozisyonları tasfiye etmeye yetkilidir.
8. Opsiyon sözleşmesinde alınan uzun pozisyonları vade sonuna kadar kullanmadığınız ve söz konusu sözleşmeler karda (karlı) sona erdiği takdirde, aracı kuruluşun bu sözleşmeleri otomatikman kullanması gerekebilir.
9. Opsiyon sözleşmesinde kısa pozisyon alındığında, aracı kuruluş, Takasbank’ıntalebi doğrultusunda tarafınıza danışmaksızın piyasada üstlendiğiniz yükümlülüğü yerine getirecektir.
10. Piyasanın sıkışık, likiditenin oldukça düşük olduğu, maksimum fiyat hareketinin gerçekleştiği bir ortamda, sistemde piyasa yapıcılığı mevcut ise; piyasa yapıcılarının en geniş banttan kotasyon verdikleri piyasa şartlarında, aracı kuruluş vasıtasıyla piyasaya iletilmesi istenilen emrin, emir tipinden bağımsız olarak, gerçekleşmeme ihtimali dikkate alınmalıdır.
11. Vadeli işlem sözleşmesinde “spread” (yayılma) pozisyonu almak, vadeli işlemler piyasasında doğrudan uzun veya kısa pozisyon almaktan her zaman daha az riskli olmayabilir.
12. Kaldıraç etkisi nedeniyle, düşük teminat istemenin piyasada lehe çalışabileceği gibi aleyhe de çalışabileceği ve bu anlamda kaldıraç etkisinin tarafınıza yüksek kazançlar sağlayabileceği gibi zararlara da yol açabileceği ihtimali göz önünde bulundurulmalıdır.
13. Takasbank tarafından, sözleşme, hesap, sicil, piyasa ve/veya Borsa üyesi bazında belirlenen pozisyon limitine ulaşıldığı takdirde pozisyonunuzu kapatmak dışında vereceğiniz emirler piyasada gerçekleşmeyecektir.
14. Piyasadaki fiyat hareketleri, almış olduğunuz pozisyon aleyhine geliştiğinde hesabınız riskli konuma düşebilir. Bu durumda verilen emirler sisteme pasif emir olarak kabul edilmeyecektir.
15. Aracı kuruluş olarak, kendi isteğiniz doğrultusunda belli bir ihbar süresi dahilinde Takasbank tarafından belirlenen pozisyon limitlerinin altında bir pozisyon limitini risk kontrolü amacıyla açtırdığınız hesap bazında uygulayabilir, pozisyon limitlerine ulaşmamış olsanız bile açık pozisyonlarınızı azaltmanızı isteyebilir ve yeni pozisyonlar açmak konusunda verilecek emirleri reddedebiliriz. Aracı kuruluş tarafından söz konusu limitler, Takasbank, Borsa veya herhangi bir düzenleyici otorite tarafından öngörülüp görülmemesine bakılmaksızın konulabilir.
16. Aracı kuruluşun türev piyasalarda yapacağınız işlemlere ilişkin tarafınıza aktaracağı bilgiler ve yapacağı tavsiyelerin eksik ve doğrulanmaya muhtaç olabileceği de tarafınızca dikkate alınmalıdır.
17. Vadeli işlem sözleşmelerinin alım satımına ilişkin olarak yetkili personelimizce yapılacak teknik ve temel analizin kişiden kişiye farklılık arz edebileceği ve bu analizlerde yapılan öngörülerin gerçekleşmeme olasılığının da bulunduğu göz ardı edilmemelidir.
18. Yabancı para cinsinden menkul kıymetlerde, yukarıda sayılan risklere ek olarak kur riskinin olduğunu, bu riskin pozisyonunuzun yönüne göre Türk Lirası’sının değer kaybettiği veya değer kazandığı durumlarda söz konusu olabileceği, devletlerin yabancı sermaye ve döviz hareketlerini kısıtlayabileceği, ek ve/veya yeni vergiler getirebileceği, alım-satım işlemlerinin zamanında gerçekleşmeyebileceği ve fiziksel teslimatlı sözleşmelerde fiziksel varlığın teslim edilmeme riskine de maruz kalınabileceği bilinmelidir.
İşbu türev araçlar risk bildirim formu, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin alım ve satımından doğabilecek, yukarıda belirtilenlerin dışında oluşabilecek ve uygulamadan kaynaklanabilecek tüm riskleri kapsamamakla birlikte yatırımcıyı genel olarak mevcut riskler hakkında bilgilendirmeyi amaçlamıştır.
