Açığa Satış:
Sahip olunmayan bir menkul kıymetin ödünç alınarak satılmasıdır.
Açık Emir:
Bir pazarın belirlenmiş fiyatına doğru hareket ederken gerçekleşecek emirdir.
Açık İşlem:
Fiziksel ödeme ile likide edilmemiş ya da eşit boyutta ve ters yönlü bir başka işlem ile kapatılmamış işlemdir.
Açık Piyasa İşlemleri :
Merkez bankaları tarafından yürütülen, pazar arzının artırılması veya azaltılması amacıyla hazine kağıtlarının alınıp satılmasıdır.
Açık Pozisyon:
Uzun veya kısa yönde alınmış ve herhangi bir ters işlem ile kapatılmayarak hesapta taşınmaya devam edilen pozisyondur.
Açılış Fiyatı:
Bir seansta borsa kaydına alınan ilk işlem fiyatıdır.
Adi Hisse Senedi:
Şirket ana sözleşmesinde aksine bir hüküm bulunmdaığı durumda sahiplerine eşit haklar sağlayan hisse senedidir.
Adi Senet:
Bir hak veya borcu kanıtlamak amacıyla borçlu imzasını içeren belgedir. Resmi senet, yarı resmi senet ve özel senet olarak düzenlenebilir.
Ağırlıklı Ortalama Fiyat:
Hissenin belirlenmiş bir periyotta; her gerçekleşen emir fiyatının, gerçekleşen emir adedi ile çarpılıp, tüm gerçekleşen işlem miktarına bölünmesi ile çıkan sonuçtur.
Akreditasyon:
Uygunluk değerlendirme kuruluşlarınca çalışmaların ve dolayısıyla bu çalışmalar sonucunda düzenledikleri uygunluk teyit belgelerinin güvenilirliğini ve sürdürebilirliğini desteklemek amacıyla oluşturulmuş bir kalite altyapısıdır.
Aktivasyon Fiyatı:
Şartlı emir girişi esnasında fiyat belli bir seviyeye geldiğinde emir aktif olur. Emrin aktif olması için belirlenen bu fiyat seviyesine denir.
Alım Satıma Aracılık:
Daha önce ihraç edilmiş sermaye piyasası araçlarının aracılık sıfatıyla ve ticari amaçla alım satımını belirtir.
Amerikan Türü Opsiyon:
Opsiyon alıcısına sözleşmeye konu menkul kıymeti satın alma yada satma hakkını vade sonu veya vade sonundan 1 gün öncesine kadar herhangi bir zamanda kullanma imkanı sağlayan opsiyonlardır.
Amortisman:
Şirketlerin bilançosunda maddi ve maddi olmayan duran varlıkların zaman içinde kaybettiği değerdir. Bir şirket duran varlık alması durumunda, bu duran varlığa harcanan para kar/zarar tablolarında bir anda maliyet olarak konulmaz ve onun yerine alınan duran varlığın kullanım ömrü boyunca kaybettiği değeri amortisman maliyeti olarak yansıtır. Örneğin; 10 sene kullanılacak bir makina alınması durumunda makinan maliyeti kar/zarar tablolarında görülmez ama makinanın maliyeti 10 seneye bölünerek her sene amortisman maliyeti olarak kar/zarar tablolarına geçer.
Ana Para Birimi:
Yatırımcı hesap bakiyelerinin işlem gördüğü para birimidir. BIST hisselerinde ana para birimi TL'dir.
Ana Pazar:
Halka açık ve piyasa değeri 25 Milyon TL - 100 Milyon TL aralığında olan hisselerin işlem gördüğü pazardır.
Aracı Kurum:
Sermaye Piyasası Kurulu tarafından, sermaye piyasasında faaliyette bulunmak üzere yetkili kılınmış banka ve kurumlardır.
Arbitraj:
Aynı enstrümanın farklı vadeleri veya farklı enstrümanlar arasındaki fiyat farklarından kar elde etmek amacıyla bir vadeyi veya enstrümanı alırken diğerini satma işlemidir.
Artan Trend Kanalı:
Artan trend kanalı yukarı yönlü piyasaların dip noktalarını birleştirir ve bir trend çizgisine paralel hareket eder. Yukarı yönlü bir trendin alt ve üst sınırlarını oluşturan artan trend kanalı ve trend çizgisi, boğa piyasasında kullanılan bir terimdir.
Arz:
Bir finansal ürün için işlem yapan kişinin satış yapmak için hazır olduğu fiyattır.
Avrupa Türü Opsiyon:
Yalnızca vadesinde kullanılabilen opsiyon türleridir.
Avrupa Yatırım Bankası:
Yatırımların finanse edilebilmesi amacıyla kurulan Avrupa Birliğinin finans kurumudur.
Ayı Piyasası:
Satış arzının yüksek olduğu piyasalar ayı piyasası olarak tanımlanır. Fiyatlar tavandan %20 düşüş eğilimi olduğunda ayı piyasasına girilmiş olur. Ayının saldırı tekniği olan üstten pençe vurarak indirme taktiği piyasanın şekline verilen isim olmuştur.
Bant :
Bir para biriminin başka bir para birimi karşısındaki değerinin dalgalanması esnasında oluşan fiyat aralığıdır.
Basit Faiz:
Sadece ana para üzerinden hesaplanan faiz oranıdır.
Başlangıç Teminatı:
Yatırımcıların VIOP işlemi yapabilmesi için pozisyon açmaları sırasında yatırmak zorunda oldukları teminattır.
Baz Döviz:
Döviz çiftlerinde alım ve satıma konu olan ilk para birimidir.
Baz Fiyat:
Bir hisse senedinin bir seans boyunca işlem görebileceği taban ve en üst tavan fiyat limitlerinin belirlenmesinde kullanılan temel fiyattır.
Baz Puan:
Faiz oranlarındaki değişimi belirten ölçüm birimidir, noktadan sonraki dördüncü haneye karşılık gelir. Örneğin: 0.0001
Bedelli Sermaye Artırımı:
Şirketlerin kazanç yaratmak amacıyla yeni hisseler yaratarak yatırımcılara satmasıdır. Yeni yaratılan hisseleri satın almayan veya şirketin içine para koymayan hissedarların şirket içindeki sahiplik oranları azalır.
Bedelsiz Sermaye Artırımı:
Şirketlerin önceki senelerden birikmiş karları veya başka kaynakları öz sermaye çevirerek hissedarlara yeni hisse dağıtmasıdır.
Bekleyen Emir:
Bir menkul kıymetin alış veya satışı için, piyasa fiyatının altında veya üzerinde girilen henüz işleme dönüşmeyen emir türüdür.
Benchmarking:
İşletmelerin iş yapma tekniklerini incelemesi, kendi teknikleri ile kıyaslaması ve bu kıyaslamadan elde ettiği bilgileri kendi işletmesinde uygulamasıdır.
Beta:
Bir hissenin ne ölçüde borsanın geneliyle hareket ettiğinin göstergesidir. 1'den küçük betası olan şirketler borsanın hareketinden daha az hareket eder. 1'den büyük betası olan şirketler borsanın genel hareket ortalamasından daha fazla hareket ederler.
BIST:
Borsa İstanbul'un kısaltmasıdır.
Bilanço:
Şirketlerin belli zaman aralıklarında varlıklarını ve kaynaklarını gösteren tablodur. Bir şirketin varlıkları her zaman kaynaklarına eşit olmalıdır. Kaynaklar ise kendi içinde yükümlülükler ve öz kaynak olarak ikiye ayrılır.
Birincil Halka Arz:
Birincil halka arz, halka açık olmayan şirketlerin ilk defa hisselerini yatırımcılara satması yoluyla borsada işlem görmesidir.
Birincil Piyasalar:
İhraçcı kuruluşlar tarafından menkul kıymetlerin ilk satışının gerçekleştiği piyasalardır.
Blok Satış:
Emir miktarı bir şirketin çıkarılmış veya ödenmiş sermayesinin % 10’unu geçen satış işlemine denir.
BOE (Bank of England):
İngiltere Merkez Bankası.
Boğa Piyasası:
Alım talebinin yüksek olduğu piyasalar boğa piyasası olarak tanımlanır. Fiyatlar tabandan %20 yükselme eğilimi olduğunda boğa piyasasına girilmiş olur. Boğanın doğasındaki saldırı tekniği olan boynuzuyla yukarı fırlatma taktiği piyasanın şekline verilen isim olmuştur.
BOJ (Bank of Japan):
Japonya Merkez Bankası.
Borsa:
Borsalar, borsada işlem görmesi kabul edilen menkul kıymetlerin ve diğer sermaye piyasası araçlarının, Kanun Hükmünde Kararnamede yazılı esaslar dahilinde, belli kurallara göre güven ve istikrar içinde alım-satımına olanak sağlayan, oluşan fiyatları saptamaya ve açıklamaya yetkili bulunan, tüzel kişiliğe sahip kamu kurumlarıdır. Borsalar, SPK’nın teklifi üzerine Bakanlığın izni ile kurulur.
Borsa Fiyatı:
Organize pazarlarda işlem gören kıymetlerin arz ve talep koşullarına göre oluşan fiyattır.
Borsa Payı:
Borsa üyelerinin borsada gerçekleştirdiği işlem hacmine göre hesaplanan ve Borsa’ya ödenen meblağdır. Bu meblağa Borsa Yönetim Kurulu tarafından karar verilir.
Broker:
Finansal piyasalarda alıcı ile satıcıyı buluşturan ve aracılık faaliyetinde bulunan kişi ya da kurumlardır.
Brüt Kar:
Şirketlerin net satışlarından elde edilen paradan, satışların maliyetleri düşülerek hesaplanan kardır. Şirketin sattığı malların veya hizmetlerin ne kadar karlı olduğunu gösterir.
Brüt Takas:
Yüksek volatiliteyi veya manipulatif fiyat hareketleri engellemek için SPK tarafından uygulamaya konan işlem şartlarıdır. Brüt takasa koyulan hisseler kredili işlemlere kapanır ve internet üzerinden alım/satımları yasaklanır. Hisse alım/satımları için aracı kurumlar telefonla aranması gerekir. Hisselerin satılması için hisselerin hesaba geçmiş olması gerekmekdir. Hisseler yatırım hesaplarına iki iş günün sonra geçtiği için yeni alınan hisseler iki iş günü sonra satılabilir.
Bütçe:
Gelecekteki belirli bir dönemde gerçekleşmesi öngörülen gelir ve giderlerin karşılıklı tahminlerini içeren çizelgedir.
Call Opsiyonu:
Opsiyon sahibine opsiyona konu ürün için kontratta yazan fiyattan alım hakkı verir.
Cari Hesap:
Vadesiz TL, döviz veya kıymetli madenler cinsinden açılabilen hesap türüdür.
Cari Oran:
İşletmenin likit varlıklarını gösteren dönen varlıklar toplamının vadesi bir yıldan kısa olan borçlarına oranı cari ortan olarak tanımlanır. Önemli bir likidite göstergesi olarak kısa vadeli borçların karşılanma performansını analiz etmek için kullanılır.
CDS (Credif Default Swaps):
Kredi riskini azaltmak veya yok etmek için kullanılan bir türev ürünüdür. Bir borç için CDS satan biri o borcun geri ödenmemesi durumunda CDS'i satın alan kişiye borcu ödeyeceklerinin garantisini verir. Borcun geri ödenmemesine karşı alınan bir sigorta olarak düşünülebilir. CDS fiyatları borcu çıkartmış olan kuruluş veya ülkenin borçlarını geri ödememe ihtimaline bağlı olarak değişir. Ülkelerin borçları üzerine çıkarılmış CDS fiyatları, o ülke üzerindeki risk algısının göstergesi olarak kullanılabilir.
CFD (Contract for Differences):
Hisse senedi, tahvil gibi yatırım ürünü değil, yatırımcı ile piyasa yapıcısı arasında, sözleşmesinin açılış ile kapanış fiyatları arasındaki farkın kar veya zarar olarak ödenmesi için yapılan anlaşmalardır.
Ciro/ Net Satışlar:
Bir şirketin belli bir dönem içinde ürünlerinin veya hizmetlerinin satışından elde edilen kazançtır.
Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi:
Büyük yatırımcılara destek vermek ve yatırımcıların Türkiye'ye gelmelerini sağlamakla görevli kurumdur.
Çapraz Kur:
Bir yabancı para biriminin bir başla yabancı para birimi karşındaki değeridir.
Çekiç Formasyonu:
Piyasadaki olumsuz durumun değişeceği ve piyasanın yükseleceği sinyalini verdiği düşünülen mum çubuğu formasyonudur.
Çerçeve Sözleşme:
Yatırımcının yatırım işlemlerine başlamadan önce aracı kurum ve müşteri arasında imzalaması gereken sözleşmedir.
Çıkarılmış Sermaye:
Kayıtlı sermaye sistemine tabi ortaklıkların satışı yapılmış hisse senetlerini temsil eden sermayeleridir.
Çizgi Grafik:
Sadece kapanış fiyatları üzerinden çizilmek suretiyle gösterilen ve en basit gösterimi sağlayan grafik şeklidir.
Çubuk Grafik:
Bir hisse senedinin seans içerisindeki açılış, kapanış, en düşük ve en yüksek fiyatını gösteren grafik türüdür. Çubuğun en üst noktası hisse senedinin gün içerisinde ulaştığı en yüksek fiyatı, en alt noktası ise gün içerisinde ulaştığı en düşük fiyatı gösterir.
Dealer:
Kendi adına borsada işlem yapan kişidir.
Defter Değeri:
İşletmenin aktif toplamından, borçlarının düşülmesi ile bulunan özvarlığının, çıkarılmış/ödenmiş hisse senedi sayısına bölünmesi ile bulunan değerdir.
Değişken Giderler:
Üretim ve satış hacmine bağlı olarak değişen giderlerdir. Bu grup giderler üretim ve satış hacmine bağlı olarak artar ya da azalır. Hiç üretim yapılmadığında değişken giderler sıfır seviyesindedir.
Denge Fiyat:
Piyasalarda arz ve talebin birbirlerine eşitlendiği fiyat düzeyidir.
Destek Fiyatı:
Bir finansal aracın fiyatının düşüşünün kalıcı veya geçici olarak durduğu veya yavaşladığı fiyata verilen addır.
Destek Seviyesi:
Alış işlemlerinin beklenebileceği bir fiyat seviyesidir.
Devalüasyon:
Bir devletin resmi para biriminin diğer ülke para birimleri karşısında değer kaybettirilmesidir.
Devlet İç Borçlanma Senetleri (DIBS):
Devletin cari yıl bütçe kanununa dayalı bütçe açıklarının finansmanı için çıkarmış olduğu borçlanma senetleridir.
Devre Kesici:
Borsa İstanbul'da işlem gören bir varlığın fiyatının bir seansta %10'dan daha fazla hareket etmesi soncunda hissenin işlem görmesinin kısa süreliğine ara verilmesidir. Dâhil olduğu hisse grubuna bağlı olarak, hisse fiyatında %7,5’den fazla hareket olması durumunda da uygulanabilir. Yanlış veya manipulatif bir yönlendirme dolayısıyla hisse fiyatında oluşan aşırı fiyat hareketleri önlemek için uygulanır.
Direnç Fiyatı:
Bir finansal aracın fiyatının yükselmesinin kalıcı veya geçici olarak durduğu veya yavaşladığı fiyatta verilen isimdir.
Direnç Seviyesi :
Satış işlemlerinin beklenebileceği bir fiyat seviyesidir.
Doğrudan Alım:
Piyasada kalıcı likidite açığı olan durumlarda, TCMB'nin piyasadan kendi portföyü için menkul kıymet almasını ve karşılığında sisteme kalıcı olarak likidite sağlamasıdır.
Doğrudan Satım:
Piyasada kalıcı likidite fazlası olduğu durumlarda, TCMB'nin piyasaya kendi portföyünden menkul kıymet satmasını, karşılığında sistemden likidite fazlasını kalıcı olarak çekmesidir.
Doğrudan Yabancı Yatırımı:
Bir veya birden fazla uluslararası yatırımcının doğrudan veya yerli firmalar ile ortaklık hâlinde gerçekleştirdiği (portföy yatırımları dışında) yatırımdır.
Döviz Riski:
Döviz kurlarında olası olan ters yönlü bir değişimdir.
ECB (European Central Bank):
Avrupa Merkez Bankası
Ekonomik Gösterge:
Ekonomi durumu ve bu anlamda meydana gelen değişiklikleri gösteren istatistiklerdir. Örneğin; Enflasyon, Perakende Satış, İşsizlik verileri.
Elliot Dalgası:
Piyasanın belli bir döngü içerisinde hareket ederek kendini tekrar ettiğini savunan teoridir.
Emir:
Borsada alım ya da satım işlemi yapılması için aracı kuruma anında ya da daha sonra işleme alınması için iletilen işlem talebidir.
Emir Geçerlilik Süresi:
Borsaya iletilen emirlerin geçerlilik süresidir. Bir emir iletildiği seans tarihinin sonuna kadar geçerlidir.
Emir İyileştirme:
Önceden verilmiş bir emrin fiyatını, alış emri için yükselterek, satış emri için ise düşürerek emrin gerçekleşmesini sağlama işlemidir.
Emir Kötüleştirme:
Verilen bir emrin satış fiyatının yükseltilmesi ya da alış fiyatının düşürülmesi işlemidir.
Endeks:
Borsada işlem gören hisse senetlerinin fiyat ve getirilerinin hem sektörel bazda hem bütünsel olarak performanslarının ölçülmesini sağlar. Borsa endekslerinde, borsanın genel trendleri hisse senetlerinin fiyatları yoluyla belirlenir.
Envanter/Stok:
Şirketlerin satmak için satın aldığı ürünlerin değeridir. Bir ürün alındıktan sonra işlenmesi durumunda ürünü işlemek için harcanan maliyet de envanter/stoka eklenir. Ürünün satılması sonrası ürünün maliyeti bu kalemden düşülür. Ürünün satış fiyatı bilançoda ya nakit kaleminin altına aktarılır ya da ticari alacaklar kaleminin altına yazılır.
Esas Faaliyet Karı:
Brüt kardan bütün operasyonel maliyetlerin düşülmesiyle ve diğer operasyonel gelirlerin eklenmesiyle hesaplanan kardır. Kısaca şirketlerin operasyonlarından elde edilen kardır.
F/K:
Fiyat/Kazanç anlamına gelen F/K, şirketlerin piyasa değerinin karına olan oranıdır ve şirketin karı ile ne kadar sürede şirket değerini çıkardığını gösterir. F/K'sı yüksek olan hisselerin genellikle karının gelecekte yükselmesi beklendiği veya hisse fiyatı normal olmayan bir şekilde yüksek olduğu anlamına gelir. F/K'sı düşük hisselerin ise genellikle karının gelecekte düşmesi beklendiği veya hisse fiyatının normal olmayan bir şekilde düşük olduğu anlamına gelir. Ayrıca şirketlerin üstünde risklere veya açıklanan finansal rakamlara olan inanca bağlı olarak da bir şirketin F/K'sı düşük kalabilir. Türkiye borsasının ortalama F/K'sı krizler haricinde 15 ile 6 arasında hareket etmiştir.
Faiz:
Belirli miktarda paranın belirli bir sürede iade şartı ile kullanılması için verilen tutardır.
FAVÖK:
İşletme değerinin FAVÖK'e oranıdır. Şirketlerin finansman yapısından bağımsız olarak kurumun operasyonlarına verilen değeri gösterir. Şirketin kar rakamı operasyonlarından bağımsız bir sebeple veya bir seferliğe mahsus değişmesi durumunda (kurdaki oynamalardan kaynaklanan kar/zarar gibi), F/K olması gerektiğinden çok daha yüksek veya düşük gözükeceği için, FAVÖK daha sağlıklı bir gösterge olarak kullanılabilir.
FAVÖK/ VAFÖK/ EBITDA:
FAVÖK'ün açılımı Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kar'dır. Şirketlerin operasyonlarından elde ettiği karin göstergesidir. Finansman maliyetleri ve vergi oranlarında farklılıklardan arındırarak şirketleri karşılaştırmak için kullanılır. Genellikle operasyonlardan elde edilmeyen veya şirketin tek seferliğine elde ettiği operasyonel kardan ayıklanarak hesaplanır. Standart bir hesaplama metodu olmamakla beraber, Türk borsasında genellikle Esas Faaliyet Karına amortisman maliyetlerini ekleyerek ve Esas faaliyetlerden diğer gelir ve gider kalemlerini çıkarılarak hesaplanır. FAVÖK, VAFÖK ve EBITDA aynı anlamlara gelmektedir.
FD Adet:
Fiili dolaşımda yani piyasada dolaşımda olan pay adedidir.
FD Oran:
Fiili dolaşımda yani piyasada dolaşımda olan pay adedinin toplam pay adedine olan oranıdır.
FED (Federal Reserve Bank):
ABD Merkez Bankası’nın kısaltılmış ismidir.
Finansal Tablolar:
Şirketlerin, belli zaman aralıklarında finansal durumlarını özetleyen tablolardır. Bilanço, Kar/zarar tablosu ve Nakit akışı tablosu olarak üç ana tablodan oluşurlar ve bu tablolardaki değişimleri açıklayan birçok dipnotla birlikte yayınlanırlar. Halka açık şirketler genellikle üç ayda bir finansal tablolarını yayınlamak zorundadırlar.
Fiyat:
Bir ürünü/varlığı elde etmek için ödenen belirli miktardaki para.
Günlük Emir:
Borsada alım satım emirlerinin geçerlilik süresidir. Emir seans sonuna kadar işlem görmezse iptal edilir.
Hacim (TL):
Belli bir süre içerisinde el değiştirilen hisse sayısının el değişimlerin gerçekleştiği hisse fiyatlılarıyla çarpımıdır. El değişiminin gerçekleştiği zaman aralığında hissede dönen parayı belirtir. Yurt dışında Volume TL (veya hangi para birimi ile işlem görüyorsa onun adıyla) diye geçmektedir. Sadece Volume denmesi durumunda el değiştirilen hisse miktarını kapsar ve fiyat ile çarpılmaz.
Halka Açık Piyasa Değeri:
Şirketlerin hisse fiyatının borsada işlem gören hisse sayısına çarpılmasıyla hesaplanır. Genellikle hisselerin endekslerdeki ağırlıkları halka açık piyasa değeri üzerinden hesaplandığı için önemsenir.
Halka Açıklık Yüzdesi:
Halka açık piyasa değerinin toplam piyasa değerine oranıdır. Genellikle bir hissenin halka açıklık yüzdesi yükseldikçe daha fazla hisse dolaşıma girdiği için hissenin likiditesi artar.
Halka Arz:
Halka arz, bir şirketin hisselerinin bireysel veya kurumsal yatırımcılara satılması işlemidir. Bu işlem, tüm yatırımcılara halka arz edilen şirkete ortak olma imkânı sunar. Halka arza katılarak hisse sahibi olan yatırımcılar, hisse satışını gerçekleştirene kadar halka arz edilen şirketin hissedarı olurlar.
Halka Arza Aracılık:
Sermaye piyasası araçlarının halka arz yoluyla satışına aracılıktır.
Hareketli Ortalama:
Belli bir birim geriye bakılarak hesaplanan ortalamadır. Örneğin bir hissenin 200 günlük hareketli ortalama kapanış fiyatı, o günden geriye 200 gün gerideki bütün kapanış fiyatların ortalamasıdır. Yeni bir güne geçildiğinde, yeni günün kapanış fiyatı hesaplamaya dâhil edilirken en eski fiyat hesaplamadan çıkarılır.
Hazine Bonosu:
Hazine tarafından çıkarılan, vadesi bir yıldan kısa süreli olan ve iskontolu olarak işlem gören borçlanma senetleridir.
Hisse Opsiyonu:
Bir hisseyi gelecekte belli bir fiyattan alma veya satma hakkıdır ve genellikle hisse senetlerinde kaldıraçlı pozisyon almak için kullanılır. Bir hisseyi satın alma hakkına "Call Opsiyonu" denir ve satma hakkına "Put Opsiyonu" denir. Her opsiyonu yaratan bir taraf olmalıdır ve bir opsiyon yaratılıp satıldıktan sonra birçok kez el değiştirebilir. Neredeyse her opsiyonun bir vade sonu vardır. Opsiyonun değeri vade sonuna ne kadar yakın olunduğuna ve opsiyona bağlı olan hissenin fiyatının opsiyonun kullanım fiyatına ne kadar yakın olduğuna göre değişir. Ayrıca piyasadaki volatilite de opsiyonun değerine etki eder.
Hisse Varantı:
Bir kurum tarafından yaratılmış ve alım ve satımları o kurum tarafından garantilenmiş opsiyonlardır. Alım ve satımları garantilendiği için çoğu zaman opsiyonlardan daha likitlerdir.
İkili İşlem Önerisi (Pair Trade):
Bir finansal varlıkta uzun pozisyonu alırken başka bir finansal varlıkta kısa pozisyon alınmasıdır. Genellikle pozisyon alınan finansal varlıklar birbirleriyle büyük ölçüde alakalıdır. İkili işlem yaparak bir varlığın başka varlıktan daha iyi performans göstereceğine pozisyonlanmış olunur ve karınız piyasa hareketlerinden büyük ölçüde korunur
İkincil Halka Arz:
İkincil halka arz, mevcutta borsada işlem gören şirketlerin halka açık hisse oranını arttırması yoluyla borsada hisse satışı gerçekleştirmesidir.
İndirgenmiş Nakit Akışı:
Şirketlerin gelecekte elde edeceği nakit akışlarını tahmin ederek ve o nakit akışlarını bugüne belli bir faiz oranıyla indirgeyerek şirketlerin değerinin bulunmaya çalışmasıdır. Şirketlerin pahalı veya ucuz olduğunu anlamak için kullanılan bir temel analiz metodudur. Gelecekteki nakit akışlarının ne olduğu bilinmediği ve analizi yapan kişinin varsayımlarına bağlı olduğu için sübjektif bir değerleme metodudur.
İşlem:
Borsaya iletilen alım veya satım talimatının/emirlerinin gerçekleşmesidir.
Kalanı İptal Et:
Borsaya iletilen alım veya satım emrinin gerçekleşmeyen kısmının pasif emre dönüşmeden iptal edilmesidir.
Kar Realizasyonu:
Bir finansal araçta alınan pozisyonda kar edilmesi durumunda, karı realize edilerek pozisyonun kapatılması.
Kar/Zarar Tablosu:
Şirketlerin yaptıkları satışlar ile net karları arasındaki farkların doldurulmasıdır. Kar/Zarar tablosu, şirketin maliyetlerini esas faaliyet giderleri, finansman maliyetleri ve vergi maliyetleri olarak üç ana gruba ayırır.
Kısa Pozisyon (Short):
Bir finansal aracın fiyatının düşmesiyle kar edilen pozisyon.
Konsolide Finansallar:
Şirketlerin kontrol gücü olan bütün iştiraklarinin şirket finansallarına eklenerek sunulan finansallardır. Genellikle %50’den büyük ortaklık payı olunan iştiraklarda kontrol gücü vardır.
Konsolide Olmayan Finansallar:
Şirketlerin iştiraklarından arındırılmış finansallarıdır.
Korelasyon:
Finansal piyasalarda korelasyon, iki finansal ürünün fiyatlarındaki hareketin birbirleriyle ne kadar orantılı olduğunu gösterir. -1 ile +1 arasında bir değer alır. -1 olması durumunda iki ürünün birbirlerinin tam tersi hareket ettiğini gösterir. +1 olması durumunda iki ürünün birbirleriyle tam olarak aynı şekilde hareket ettiği anlamına gelir.
Lot:
Bir sermaye piyasası aracının, kendisi ya da katları ile işlem yapılabilecek asgari değerini ifade eden işlem birimidir. Örneğin; bir (1) lot bir (1) adet hisse senedini ifade eder.
Lot Altı:
Bir lotun altındaki payları ifade eder. Örneğin: 0.50 lot, lot altı paydır.
Margin Call :
Yatırımcının hesabında bulunan teminat miktarı, başlangıç teminatından aşağı seviyelere düştüğü zaman, yatırımcıya yapılan teminat tamamlama çağrısıdır.
MSCI Endeksleri:
Morgan Stanley Capital International tarafından yayınlanan ve yönetilen endekslerdir. Dünyada en çok takip edilen endekslerden biri olduğu için, özellikle gelişmekte olan ülkelerin piyasaları üzerinde büyük etkileri vardır.
Nakit Akışı Tablosu:
Şirketlerin geçen dönem sonundaki nakit pozisyonu ile bu dönem sonundaki nakit pozisyonu arasındaki farkı özetler. Nakit akışı tablosu faaliyetlerden elde edilen nakit akışı, yatırımlardan elde edilen nakit akışı ve finansmandan elde edilen nakit akışı olmak üzere üç ana gruba ayrılır.
Net Borç:
Şirketlerin kısa vadeli ve uzun vadeli finansal borçlarının toplamından şirketin nakit ve nakit benzeri varlıklarının çıkartılmasıyla hesaplanır. Şirketin elindeki nakit varlıkları göz önünde tutarak şirketin borcunu incelemekte kullanılır. Eğer şirketin nakit ve nakit benzeri varlıkları toplam borcundan daha büyükse, şirketin net nakitte sahip olduğu söylenir. Bir şirketin çok fazla net borcu olup olmadığını net borç rakamının şirketin gelir kalemlerinden birine oranlayarak ölçülür (genellikle FAVÖK rakımı kullanılır). 1 milyon liralık net borç, senede 500 bin lira kazanan bir şirket ile 2 milyon kazanan bir şirket için çok farklı değerlendirilir.
Net Borç/FAVÖK Çarpanı:
Şirketlerin operasyonlarında kazandığı parayla kaç senede net borcunu geri ödediğini gösterir. Bu oranın yüksek veya az olduğu şirketin borcuna ödemesi gereken faiz oranına bağlıdır. Faiz oranları düşükken daha uzun sürelerde borcun geri ödenmesi kabul edilebilirken, yüksek faiz dönemlerinde bu rakamın birkaç yılın üzerinde olmaması tercih edilir.
Net İşletme Sermayesi:
Büyük kafa karışıklığına yol açmasına rağmen kullanıldığı duruma bağlı olarak iki farklı türde hesaplanır ve iki farkı hesaplama arasında hiçbir isim farkı yoktur. Şirketin kısa dönemlik finansal likiditesi ölçülmek istendiğinde dönen varlıklardan kısa vadeli yükümlülüklerin çıkartılması yeterlidir. Serbest nakit akışı hesabı için kullanılan net işletme sermayesi ise yine dönen varlıklardan kısa vadeli yükümlülüklerin çıkartmasıyla hesaplanır ama dönen varlıklardaki nakit ve nakit benzeri varlıklar ve kısa vadeli yükümlülüklerdeki finansal borçlar hesaplamaya katılmaz.
Nominal Değer:
Hisse senedi üzerinde yazılı bulunan değerdir.
Opsiyon:
Belirli bir süre içerisinde, belirlenmiş bir fiyattan bir mal veya menkul kıymeti alma veya satma hakkıdır.
Pay Vadeli Sözleşmesi:
Bir hisseyi gelecekte alma anlaşmasıdır ve hisse senetleri gibi borsada işlem görürler. Alıcı ve satıcının anlaşmadan kaçmalarını engellemek için iki tarafın aynı anda teminat yatırmaları gerekir. Anlaşmanın fiyatında değişiklik olması durumunda bir tarafın teminatı diğer tarafa aktarılır ve teminatı azalan tarafın tekrar teminatını doldurması gerekir. Yatırılan teminatlar kontrattın bağlı olduğu hisselerin çok daha az olmasından dolayı kaldıraçlı işlem gibi hareket ederler.
Piyasa:
Alıcı ve satıcıların oluşturduğu ve taleplerin karşılandığı pazardır.
Piyasa Değeri:
Şirketlerin hisse fiyatının toplamda var olan bütün hisselerin çarpılmasıyla hesaplanır. Piyasanın şirkete ne kadar değer biçtiğinin göstergesidir.
Piyasa Değeri/Defter Değeri Çarpanı (PD/DD):
Şirketlerin piyasa değerinin ana ortaklara ait öz kaynaklara oranıdır. 1'den büyük PD/DD şirketin piyasa değerinin bilançodaki muhasebe değerinin üzerinde olduğunu gösterir. 1'den küçük PD/DD şirketin piyasa değerinin bilançodaki muhasebe değerinin altında olduğunu gösterir ve şirket elindeki bütün malvarlıklarını satıp borçlarını geri ödemesi durumunda hissedarına piyasa değerinde daha fazla değer verebileceğini gösterir. 1'den küçük bir PD/DD değeri şirkettin katma değeri olmayan üretim yapması durumda veya yatırımcıların bilançolarındaki rakamlara güvenmemesi durumunda oluşabilir.
Rölatif Getiri:
Bir hissenin veya portföyün başka hisse, portföy veya endekse oranla getirisini gösterir. İki finansal aracın yüzdelik getirilerinin oranlanmasıyla hesaplanır.
Rüçhan:
Ortaklıkların bölünme sonrasında oluşan hisse senedine çevrilebilir pay alma kuponlarıdır.
Rüçhan Hakkı:
Şirketlerin bedelli sermaye artırımı yapması durumunda ortaya çıkan yeni hisseleri alma hakkıdır. Varolan hissedarlar kullanmak istemezlerse belli bir süre boyunca haklarını borsada satabilirler.
Seans:
Borsada bir işlem gününün tamamını ifade eder.
Serbest Nakit Akışı (Firmaya ve Özkaynağa):
Genellikle firmaya olan serbest nakit akışı veya özkaynağa olan serbest nakit akışı olarak iki ayrılır. Aynı olmamalarına ve kafa karışıklığına sebep olmasına rağmen iki farklı tür serbest nakit akışına kısaltma olarak serbest nakit akışı denir. Firmaya olan serbest nakit akışı, şirketin operasyonlarında elde ettiği nakitten gerekli olan yatırım harcamalarını düştükten sonra hem borçlarını ödemek hem de hissedarlarına dağıtmak için kalan nakit akışına denir. Öz kaynağa olan nakit akışı ise firmaya olan serbest nakit akışından borçları ve borç faizi ödemek için gerekli nakdi düştükten sonra sadece hissedara kalan nakit akışına denir.
Sermaye Getirisi:
Şirketlerin elde ettiği karın özkaynağına oranıdır. Bir şirketin sermaye getirisi yüksek olması o şirketin yüksek katma değerli üretim yaptığının veya öz sermayeye oranla yüklü borç kullandığının göstergesidir. Şirketlerin en azından enflasyon oranı üzerinde sermaye getirisi olması beklenir. Düzenli olarak enflasyon altında sermaye getirisi olan şirketler hissedar değerini yok eder.
Taban Fiyat:
Bir hisse senedinin bir seans içerisinde görebileceği en düşük fiyattır.
Tavan Fiyat:
Bir hisse senedinin bir seans içinde işlem görebileceği en yüksek fiyattır.
Teknik Analiz:
Fiyat ve hacim hareketleri incelenerek, geçmişte yaşanmış hareketlerin gelecekte de tekrarlanacağı varsayımı ile yapılan analizdir. Genellikle alım ve satım seviyeleri belirlemek veya finansal varlığın gideceği yönü tahmin etmek için kullanılır.
Teknik Hedef:
Teknik analize dayalı olarak bir hissenin ulaşmasını beklenilen fiyat seviyesidir.
Temel Analiz:
Bir varlığın ucuz veya pahalı olduğunu anlamak için o varlığın yarattığı değeri bulmayı hedefleyen analiz metotlarıdır. Hisse senetlerinde en çok kullanılan temel analiz metotlardan biri indirgenmiş nakit analizidir ve şirketlerin gelecekte yaratacakları nakitleri öngörmeye çalışarak o şirketin değerini bulmaya çalışır.
Temettü:
Şirketlerin elde ettikleri kardan birikmiş paranın şirketin hissedarlarına dağıtılmasıdır. Şirketler ellerindeki parayı büyüme için kullanmamaları durumunda o parayı temettü olarak dağıtması beklenir. Temettü dağıtmayıp, ihtiyaç duyulandan fazla para tutan şirketler kaynaklarını verimli kullanmadığı anlamına gelir. Halka açık bir şirket temettü dağıtması durumunda, dağıtılan temettü oranında şirketin piyasa değeri azalır. Hissedarların elindeki hissenin değeri azalırken, yatırım hesaplarına nakit geçer ve nette varlıklarının değeri aynı kalır.
Temettü Verimi:
Hisse değerine oranla ne kadar temettü alınacağının göstergesidir. Hisse başına alınan temettünün, temettü dağıtılmadan önceki hisse fiyatına bölünmesiyle hesaplanır. %10 temettü verimi olan bir şirkettin 100 TL'lik hissesine sahipseniz 10 TL'lik temettü almanız beklenir.
Ticari Alacaklar:
Bir ürün/hizmet satıldıktan sonra o ürün/hizmetin karşılığı daha sonra alınacaksa, bu toplanacak miktar ticari alacak olarak yazılır.
Ticari Borçlar:
Envanter/stoka alınmış ürünlerin paraları ödenmemesi durumunda bu ürünlerin maliyetleri ticari borçlara yazılır.
Ticker/Sembol:
Bir finansal aracın borsada işlem gördüğü kısaltma adıdır. Genellikle 4-5 harften oluşur ve varlığın gerçek adını anımsatır.
Uzlaşma Fiyatı:
Vadeli işlem ve opsiyon piyasalarında gün sonunda teminatların belirlenmesi ve geçici kâr/zararın hesaplanması amacıyla baz alınan fiyattır.
Uzun Poziyon (Long):
Bir finansal aracın fiyatının yükselmesiyle kar edilen pozisyon.
Valör:
Üzerinde anlaşma sağlanan bir işlemin, fiilen yerine getirileceği tarihi ifade eder.
Yabancı Para (Döviz) Pozisyonu:
Şirketlerin yabancı para cinsindeki varlıklarından yabancı para cinsindeki yükümlülüklerin çıkarılmasıyla hesaplanır. Kur hareketlerinin sonucunda bilançodan kaynaklanan kar veya zararı öngörmek için kullanılır. Genelde döviz pozisyonu olan şirketler Türk lirası değer kaybettiği dönemlerde karları artarken, eksi döviz pozisyonu olan şirketlerin karı azalır. Yabancı para cinsindeki varlık ve yükümlülükler genellikle çeyreklik açıklanan finansal tabloların son sayfalarında yer alır.
Yabancı Sahiplik Oranı:
Türkiye'den olmayan yani yabancı şahıs veya kuruluşlar tarafından tutulan hisselerin toplam halka açık hisselere oranıdır. Yabancı sahiplik oranlarının standart bir hesap yoktur ve Türk olmayan şahıs veya kuruluşların kapsamlarına bağlı olarak farklı kuruluşlar farklı oranlar hesaplayabilir. Yabancı sahiplik resmi olarak Merkez Bankası ve MKK tarafından yayınlanmaktadır.
Yıldız Pazar:
Halka açık piyasa değeri 100 milyon TL'nin üzerinde olan hisselerin işlem gördüğü pazardır.
Zarar Kes:
Bir finansal araçta alınan pozisyonda zarar yazması durumunda, zararı realize edilerek pozisyonun kapatılması ve daha çok zarar yazılmasının engellenmesi.
